Azken sarrera

Oraindik gogoratzen naiz “Irakasle funtzioa” irakasgaiaren izena ikusi nuenean ez neukala ideiarik zertaz izango zen, nahiz eta izena bera esan. Hasieran nahiko galduta nengoen, ez nekien ezta ere zer zen portfolio batek, eta inoiz ez nuen blog bat egin. Klasean hasi ginen testuen eta bideoen inguruan ideiak ateratzen eta hausnartzen horiei buruz, nik oraindik ez nuen ondo ulertzen zertarako, baina dena nire ordenagailuan idazten nuen. Portfolioekin hasteko garaia iritsi zen eta, klasean jasotako ideiaz hasi nintzen hausnartzen, lehenengo bat gero bestea… eta horrela denak bukatu arte.

Orain behin sarrera guztiak bukatuta, “Irakasle funtzioa” irakasgaia ulertzen dut, ez bakarrik irakasgaia zer den, baizik eta zertarako balio duen ere. Irakasgai honek baliagarria izan zait, ulertzeko nola izan behar den irakasle batek edo etorkizun ez oso urrun batean nola izan beharko naiz ni. Irakasle baten zeregina zein den orain nahiko argi daukat, baina beti zerbait berri ikasi ahal da.  Niretzat ikasi ditudan gauzetaz, garrantzitsuena da umeari askatasuna eman behar zaiola, beti pentsatu dut umearen gainean egon behar garela helduak garelako eta badaezpada umea kontrolatu behar genuela.

Landu ditugun testu eta bideo horiek lagundu didate hausnartzera zer nolako esku hartzea izan behar dugun irakasleok umeekin, edo hobeto esanda hainbeste esku hartzea ez dela hoberena, baizik eta umeak bere kabuz esperimentatzeko eta esploratzeko gaitasuna garatzeko oportunitatea eman. Umeari ezin diozu esan zer egin, ezta nola egin, ezin da behartu berarentzat naturala ez den egoera batera, umeak analizatu behar du bere kabuz.

Beste aldetik, jolasaren garrantziaz ohartu naiz, nire ikuspuntua jolasarekiko guztiz okertuta zegoen, uste nuen jolas momentuak bakarrik zeudela dibertitzeko eta listo. Orain badakit jolasa dibertsio hutsa baino gehiago dela, eta jolasean bizitzarako oinarrizkoak diren ezagutzak jasotzen dituztela umeek. Hori dela eta, nire ardura da irakasle bezala jolasa bultzatzea, baina jolasa librea. Jolasa librearen inguruan ere zertxobait ikasi dut, jolasa librean  helduek ezin diete esan umeei nola jolastu behar duten edo zertara jolastu behar duten, hori ez dielako laguntzen, guztiz kontrakoa. Umeek behar dute jolasteko askatasuna, orduan irakasleen zeregina beraz da jolas espontaneoa bultzatzea, beraien kabuz deskubritzeko eta jakin-mina pizten dien gauzez ikasteko, horretarako helduek alde batera egon behar dira, helduen esku-hartzea ez delako beharrezkoa, ikasten dutenean bakarrik egiten dute.

Azkenik, teknografien inguruan ere zerbait esan dut. Niretzat teknografiak guztiz aberasgarriak eta interesgarriak izan ziren, elkarrizketak baino gehiago esango nuke.

Teknografiekin nire burua hobeto ezagutu nuen eta besteei ere. Erabilgarria izan zait ulertzeko zergatik erabaki nuen irakaslea izatea etorkizun batean. Teknografian aipatzen dudan bezala, nire haurtzaroa guztiz zoriontsua izan zen eta modu batean irakaslea izanez eta haurrekin egonez nire haurtzarora bueltatzeko oportunitatea izango dut. Gainera irakasle batek eman zidan zaplaztekoa aipatu nuen, eta hori da nik irakasle bezala egin ez nahi dudana ikasleekin, biolentzia ez delako beharrezkoa hezkuntzan, nik nire “granito” jarri nahi dut gauzak aldatzeko. Baina horretarako, karrera bukatu behar dut eta joan ikasten prozesu honetan.

Loczy (bideo forum)

Nor zen Pikler Loczy eta zer ekarpen egin zituen?

Emmi Pikler (1902 – 1984) pediatra hungariarra izan zen, Budapesten igaro zuen haurtzaroa, 1908an familia hara aldatu baitzen, eta 1920an itzuli zen Vienara, medikuntza-ikasketak egitera eta pediatrian espezializatzera. Pikler-ek bere lana haurraren bi beharretan zentratu zuen: atxikimenduaren beharra eta autonomiaren beharra. Pikler pedagogia 4 printzipio garrantzitsuetan oinarrituta zegoen: Jarduera autonomoaren balioa, erlazio afektibo pribilegiatuko balioa eta beraren garrantzia, haurrari bere inguruneko eta bere kontzientzia hartzearen laguntzeko beharra, osasun-egoera on bat izatearen garrantzia.

Nolakoa da Loczy haur hezkuntza? Ezaugarri nagusiak:

Lehenik eta behin, esan beharra daukat, inoiz ez nuela Loczyren inguruan ezer entzun, eta bideo honekin, umeen garapenari buruz eta hezitzaileen paperari buruz asko ikasi dudala. Loczy haur eskolan lortu da Pikler-en ideiak plasmatzea, batez ere eta garrantzitsuena dena, umeari errespetatzea eta askatasuna ematea, espazioa eta denbora eskaintzea azken finean.

Ezaugarriekin hasteko, niretzat garrantzitsuena denarekin hasiko naiz, hezitzaileen eta umeen arteko erlazioa berdintasunekoa dela, hau da, heldua jaisten da umearen mailara modu batean, honek esan nahi du, helduak ez duela bere autoritatea aplikatzen, haurrari berdina bezala tratatzen duela. Hauek daukaten harremana orekatua eta osasuntsua da, modu honetan umea helduarengan konfiantza izanez, lasai garatzeko eta hazteko ahalmena izango du eta ez hori bakarrik, seguru ere sentituko da eta ondorioz, jolas librean arituko da arazorik gabe. Gainera Pikler-ek zuen ideia kontuan hartuta: gehiago ikusi eta gutxiago esku hartu, umeak bere kabuz esperimentatzeko eta esploratzeko gaitasuna izango du, umeari ezin diozu esan zer egin, ezta nola egin, ezin da behartu berarentzat naturala ez den egoera batera, umeak analizatu behar du bere kabuz. Familiak normalean umeari ikusten diote jolasteko panpin bat bezala, baina Loczyn umea heldu bat bezala tratatua da eta adiskide bat bezala ere, beste leku batzuetan ez zaie errespetatzen ez beraiei ez beraien borondateari.

Nolakoak dira hezitzaileak? Nola tratatzen diete umeei? Hezitzaileen prestakuntza.

Loczyko hezitzaileek, modu ezberdin batean ikusteko eta pentsatzeko prestatu dira, adibidez haurraren erritmoak eta seinaleak kontutan hartzera ikasi izan behar izan dute; haurraren gorputza tratatzera: nola zaindu, nola hartu, nola jaso, nola sostengatu, nola utzi…; haurrari egingo zaion guztia, aurrez, hitzez jakinaraztea eta haurraren garapenaren inguruko behaketak egitera eta jasotzera. Aipatutako ekintzak edo ikasitako gauzak, ez dira batere errazak, prestaketa oso sakona eskatzen du, eta edonork ez du balio horretarako.

Hezitzaileen zeregina gehien bat behatzea da, umeari aske uztea eta bakarrik esan hor dagoela eta zerbait behar badu momentu batean, laguntza eskatu ahal duela.

Hezitzaileen enpatia nabarmena da, beti hitz aproposak aukeratzen dituzte haserreak desagerrarazteko, gainera ez diete zigortzen ezta haserretzen, umeek diren moduan izateko eskubidea errespetatzen dute, horrela umea ez sentitzeko lotsa edo erruduntasuna, saiatzen dira umeei hezitzen eta ez degradatzen edo beheratzen, umeei gauzak ulertarazteko azaldu behar zaie lasaitasunez eta modu egoki batean.

Niri deigarria iruditu zait nola hezitzaileak narratzaile papera hartzen duten, hau da, haurrari egingo zaion guztia, aurrez, azaltzen zaio, modu horretan umea ez sentiarazteko panpin bat bezala, baizik eta prozesuan parte hartzen duela, horrela, umea bere autonomia hobeto garatuz. Kontuan hartzen zaionez, pertsona aktibo bat izango da prozesuan.

Zaintza:

Loczyn zaintza momentuei garrantzia asko ematen zaie, zaintzetako une horietan behin eta berriz adierazten zaio zer egingo zaion, eta haurrak nola erreakzionatzen duen behatzen da. Hasieran txikiegia izango da, baina, handitzen doan heinean zer etorriko zaion ulertzen joango da. Haurrak gertatu aurretik jakingo du zer espero behar duen helduarengandik. Ez dago ezustekorik, haurrak badaki,  hitzez esaten zaiolako. Txikitatik hezitzaileak bere gorputzean zer gertatzen den ulertzen laguntzen dio haurrari Loczyn.

Baina ez hori, soilik. Prozesu horretan biak elkarrekin daudela ere ulertarazten dio, berriz ere konfiantza harreman hori sustatuz. Haurren ekimena, txikia izan arren, errespetatu egiten da eta baita goraipatu ere. “Lortu dugu!” bezalako adierazpenak entzuten dituzte umeek hezitzaileengandik.

Mugimendu autonomo librea:

Lehen esan dudan moduan, Loczyn umeari askatasuna ematen zaio, umeak haurtzaroan beraien burua ezagutzen ari direnez, hau da, bere gorputzaren eta gaitasunen ezagutzak lortzen, helduen esku hartzea guztiz soberan dago. Mugitzea, azken finean, mundurantz bidea egitea da. Eta oso garrantzitsua da bide hori norberak egitea. Haurra, bide hori egiten ari denean, bere burua aurkitzen ari da. Nolako funtzionamendu autonomoa izan duen ezagutzen du pixkanaka, zer nolako estrategiak erabiliko dituen independentea izateko, sozializatzeko... Eta zalantzarik gabe bere buruarengan konfiantza lortzen joango da: “Ni hori egiteko gai naiz”, pentsatuko du. Baina nola ulertzen da mugimendu libre espontaneoa? Haurrari berez egindako mugimenduan garatu dadin uzten.

Oso ohikoa da gurasoak parkeetan ikustea haurrak ‘behartzen’ eta nola egin behar duten azaltzen: “Orain hanka bat, orain apur bat gorago, ondo ondo segi horrela!” Baina haurrak arraro begiratzen dio, ez duelako ulertzen. Ez duelako bere gorputzean ezta bere buruan integratu. Prozesuak aurreratzen saiatzen garenean horrelakoak gertatzen dira. Baina modu naturalean egiten direnean, haurrek garapen maila garrantzitsua erakusten dute.

Ondorioak, Loczy printzipioak:

Bukatzeko, Loczyn dauden printzipio nabarmenenak edo garrantzitsuenak aipatuko ditut, modu honetan hausnarketa honi amaiera borobil bat emateko.

Umearen ziurtasun fisiko-afektiboa bermatzea, bakarkako harremanetan oinarrituta, heldu bat erreferentzia izanik.

Umeari mugimendu autonomo librean garatzeko behar dituen baldintzak eskaintzea, bere garatzeko gaitasunetan konfiantza lortuz.

Ekintza autonomoan sortutako bereziki jarduera librean aritzeko denbora eskaintzea.

Ez dira garai errazak. Gure gizarteak ez du zaintzen, edo gero eta gutxiago zaintzen du, eta gero eta gehiago kostatzen zaio zaintzeak duen garrantziaz jabetzea.

Konfidantzaren pedagogia (bideo forum)

ZER DA KONFIANTZAREN PEDAGOGIA

Lehenik eta behin, pedagogia mota honek zer den edo zertan oinarritzen den ezagutzea ezinbestekoa da hausnartzeko honen inguruan. Konfiantzaren pedagogiaren izena esaten duen bezala, umeak bere buruarengan, irakasleengan eta inguruarengan konfiantza izatea da, hori deta eta, umeak bere gaitasunak ahalik eta hoberen garatzeko ahalmena izango du.

Bideoan agertzen den ikastola, Arizmendi, pedagogia mota honek lantzen du, bai ikasleekin bai gurasoekin, hurrengo parrafotan azalduko ditut hainbat aspektu desberdinak baina denak konfiantzaren pedagogian oinarrituta daudenak.

FAMILIA ETA ESKOLA

Gurasoek klase batean

Arizmendin, beste eskoletan ez bezala, gurasoen eta irakasleen arteko komunikazioa eta harremana sustatzen da, bientzat onuragarria da hori. Abiapuntu bezala hartuta edozein harremanetan konfiantza dela enborra, eta eskolan dauden harremanak konfiantzazkoak izan behar direla, horrela gurasoen eta irakasleen arteko elkarbizitza sustatzeko eta konfiantza giroa sortzeko. Gurasoek ematen duten informazioarekin lortu nahi dena da ezagutzea zer motatako motxila dakarren umeak, umea zelan datorrela jakiteko eta informazio horrekin ondo aukeratzeko ze estimulu behar dituzten haurrek eta erantzun egoki bat ematen. Haurraren datuak ez ezik ere gurasoak zailtasunak badituzte lagundu ahal izateko eta beraien seme-alabekin harremana hobe dezaten, horregatik familia eta eskolako harreman estu eta konfiantzazkoa izatea baliagarria da.

Familiak askotan laguntza behar du beraien umeei hezterako orduan, eta ikastola honek guraso eskolaren bidez irizpide garbiak izaten lagun diezaieke. Ezagutzak, norabideak eta jarraibideak ematen ditu guraso eskolak, segurtasuna ematen du eta seme-alabengan eragina onera.

Ikastolako eredua eta etxeko eredua elkartzen direnean (gurasoek ikastola barrura joaten dira umeak uzteko eta jasotzeko) umeak modu natural batean sartzen dira eskolara.

UMEA ESKOLAN

Atxikimendua baretuta eta segurua izanik, familia-giroan dagoela sentituta eta espazioak eta denborak ezagunak dituela, haurra prest dago esploratzeko, objektu baten arreta jarri eta bere baitan duena aztertzeko, modu horretan, ezagutzaren eta zientziaren mundura zabaltzeko ari da haurra prestatzen. Umea ez badago seguru , ez du disfrutatuko eta ez du esploratuko, eta hori lortu behar da.

Haurra bakoitzaren egoera emozionalaren arabera eta erritmoaren arabera testuinguru desberdinak eskaini behar dira eta haurrak aukeratu behar du zertara jolastu nahi duen adibidez plastilina, eraikuntza egurrekin, txoko lasaia ”imaginarium”, material desberdinekin esperimentatu…(txikienak) edo handien kasuan espazio bat psikomotrizitatea garatzeko eskailerekin etab.

Egoera edo reto desberdinak eskaintzen dira haurreei, gainditzeko posible diren retoak, batez ere beraien autoestimua lantzeko. Autoestimua norberaren buruari zaion estimua da. Askotan esan ohi da nork bere burua maite behar duela, baina norberak estimatzen duena maite du, estimatzen ez duena ez. Beraz estimatzen badut, maite izango dut neure burua. Haurrak autoestimua izan dezan, besteek bera baieztatzea eta baloratzea behar du. Motibazioa izan dezan haurrak, sentitu behar du egiten ari den horren bitartez arrakasta izango duela, gai sentitzen bada edozer egin dezake.

Arlo arkitektonikoa pedagogiaren zerbitzura egotea ere garrantzitsua da, kontuan izanda zientzia enpirikoek zer esaten duten haurraren esplorazioaren inguruan, nola esploratzen duten haurrek, espazioak zabalak, erakargarriak, kuriositateak pizten duenak eta espazio bat non haurrak berak mugak jartzen dituena eta ez alderantziz izan behar dira.

Txokoak ikasten jolasteko eta jolasten ikasteko balio dute.

IRAKASLEAREN ZEREGINA

Umeak bere gaitasun guztiak zabaldu ahal izateko bi gauza behar ditu: sortzeko askatasuna eta huts egiteko askatasuna eta horretarako hezitzaileen begirada behar da, begirada horren bidez, saiatzen lagunduko dio hezitzaileak haurrari, eta huts egiten duenean, kontsolatu egingo du, eta aurrera bidean jarri, tresnak eskainiz: letrak, zenbakiak… bizitzan aurrera egiteko baliagarriak direla erakutsiko dio hezitzaileak. Nolanahi ere, beldurra eragiten duen gauzetako bat berritasuna da. Irakaslearen egitekoa da erraza dela erakustea, eta egin beharrekoa zaila iruditzen bazaie, eskutik hartu eta posible dela ikustaraztea. Azkenik umeak barruko munduaz jabetzeko kontzientzia ere baduenez, ipuinak eta kontakizunak eskainiko dizkio, emozioez eta irudizko errealitateaz jabetzerik izan dezan. Hori da konfiantzaren pedagogia.

Ekintzetan sortzaile eta behatzaile dira irakasleak, horretarako behatzen ikasi izan behar dute. Hezitzailea etengabe erdigunean egon behar horretatik libratzen denez, hau da, irakaslearen esku-hartzea askoz gutxiagoa da, oinarrizko zeregin baterako aukera zabaltzen zaio, behatzeko aukera, alegia.

HAURRAREN HEZKUNTZA

Haurrak ikasterako orduan, lan proiektuak gauzarik garrantzitsuenetariko bat da konfiantzaren pedagogian: umeen interesetatik abiatzen dira euren motibazioa eta ikasteko grina pizteko. Horretarako kontutan izan behar da gai horren inguruan beraiek dakitena eta material desberdinak erabiltzea ere, horrela, helburu eta irizpide batzuk zehaztuz gaia osatzen dute. Ikasleak interesatzen zaion proiektuak egiten dira eta beste batzuetan irakasleak interesatzen zaizkion gaiei buruzkoak , baina denak komuntasunean dute haurra bere erritmoaren arabera aukeratzen duela parte hartzea edo ez.

Irakasterakoan garrantzitsua da irakaslea gustura egotea eta gustura egotea irakasten ari denarekin, orduan umeak ere bai gustura ikasiko du.

Gaur egungo zientziek esaten dute haurrarekin ezin dela edozer gauza egin haurra da gure arreta gune nagusia, bera da honen guztiaren adarra haurrek daukan ikasteko grina hori behar bezala asetzeko.

Haurren hezkuntzaren inguruan ere beste faktore batzuk lantzen dira ikastola honetan. Lehen indibidualki ikasten zuten orain berriz taldeka. Gainera, ikastolan txikienak nagusietatik ikasten dute eta nagusienak babesten diete txikiei.

Arizmendi ikastolan adinen arteko komunikazioan egiten ari dena oso interesgarria da

zeren haurraren hezkuntzan imitazioak oso eginkizun garrantzitsua du.

Elkarrekin lan egiterakoan handienak bere estruktura mentalak ordenatzen ditu txikiarenari irakatsiz eta lidergoa landuz, eta txikiak imitazioz ikasten du eta garapenean aurrera egiten du, hori dela eta, bata bestearengandik ikasten dute.

Hainbat balore lantzen dituzte horren ondorioz: kooperazioa, integrazioa, eta errespetua.

Bizilore eskola (tertulia dialogikoa)

Lehenik eta behin esan beharra daukat inoiz ez nuela entzun Bizilore eskola komunitateaz, eta irakurgai honekin gauza asko ikasi ditudala haurrei eta beraien ikaskuntza prozesuari buruz.

Hasteko, zer den jakitea eta ulertzea komeni da ikuspegi orokor bat izateko, Bizilore eskola komunitate berri bat da, eskola aktiboan oinarritzen dena. Eskola proiektu berri bat denez, ikerketak egiten ari dira oraindik.

Eskola mota honetan hezkuntza tradizionala baztertzen da, ikasleei eta beraien beharrei lehentasuna ematen, eta ez edukiak besterik gabe bereganatzeari. Ikaslea hezkuntzaren protagonista izan behar da, eta ez bakarrik objektu pasibo bat arauak eta jakintzak barneratzen dituena, irakasleak horrela protagonismo osoa izanez.

Irakasle baten figura, nola edo ahala lotzen dugu autoritate batekin, eta hori haurra berdina bezala tratatzearen printzipio oinarrizkoarekin talka egiten du, haurra berdina bezala tratatu nahi badugu, ezin da indartsuaren nagusitasuna ahularen aurrean inposatu. Horregatik kontzeptu berri bat azaldu egin da, bidelaguna. Bidelagunen funtzioa da haur bakoitzaren interes eta beharrak behatzea eta bere ardura da horien arabera ekintzak edo materialak eskaintzea. Bidelaguna laguntzen du eta bere presentzia eskaintzen du besterik gabe, ez du inolako autoritaterik inposatzen.

IKASLEARENGAN OINARRITUTAKO ESKOLA

Gero eta gehiago dira eskola eredu tradizionaletik urrun kokatzen diren zentroak. Seguraski konturatzen direnez ikasleek eskola eredu tradizional horietan ez daudela motibaturik ikastera eta eredu horrek ez duela inolako onik egiten ikasleengan, beste moduak bilatzen hasi dira.

Ikaslea izan behar dela hezkuntzaren protagonista, ikasleak motibatuta egoteko eta hauek benetan ikaskuntza prozesuan lorpenak izateko, ikusi behar dute beraien iritziak, beharrak, kezkak etab. garrantzia dutela, parte hartu ahal dutela azken finean.

Hezkuntza ez zuzentzaileak pertsonak hazi eta garatzeko duen funtzio aktiboa defendatzen du, gainera haurraren ekintza jakintzaren oinarritzat hartzen du.

ESKOLA AKTIBOAREN OINARRIAK

Ikaskuntza indibidualizatua eta autonomoa:

Haur bakoitza ezberdina denez bakoitzaren ezaugarriei erreparatu behar dute bidelagunek, ikaslea ezagutu behar dute. Ikasleak ez dira bakarrik klasera joaten diren pertsona horiek, bakoitzak motxila bat daramate beraien arazoekin, kezkekin, ingurunearekin, familiarekin… eta motxila hori ezagutu behar da zeren horren arabera da umea.

Irakaskuntza haurraren interes eta beharretara egokitzen denean, prozesua askoz ere aberasgarriagoa bilakatzen da. Hezkuntza moldatu behar da ikasleari eta ez ikaslea hezkuntzari.

Gainera ume bakoitzari behar duen denbora eman beharko zen, ume bakoitzak erritmo desberdinak dituelako, ez eskola tradizionalean bezala denak batera eta berdin ikasten duten moduan.

Jolasa:

Jolasaren bidez, eta bereziki jolas sinbolikoaren bidez, haurra barren-barreneko beharrekin eta ingurunearekin kontaktuan jartzen da. Horretarako, ezinbestekoa da modu librean, espontaneoan eta autorregulatuan jardutea, jolaste hutsaz gozatzea beste helbururik gabe. Tonuccik dioen moduan “Jolasten ez duen umea ez da haziko, ez da garatuko, ez du ikasiko”. Jolasa da gerora eraikiko dugun bizitzaren oinarria finkatzen duen jarduera nagusia”.

Jolasa librea izan behar da norbere garapen kognitibo eta sentsorio-motorrean aurrera egiteko balio duelako, eta librea izatea ez du esan nahi umeek ez daudela zainduta, behaketa bat dago, baina haurra izan behar da aukeratzen duena jolasa edo ekintza, bere jakin-mina pizten duen gauzetatik ikasteko, bere kabuz garatzeko.  

Ikaskuntza globalizatua:

Haurrak modu globalean ikasten du, kuriositatea pizten duen guztiak haren interesa sortzen du eta alderantziz, irakasleak interes horiek antzeman behar ditu, interesa eta motibazioa handia bada, orduan ikaste prozesua errazagoa izango da. Haur txikiak ingurunea bere zentzumenen bidez esploratu behar du eta bere burua objektuekin, pertsonekin eta fenomenoekin harremanean kokatuko du. Irakasleen ardura da, prozesu honetan laguntzea eta bideratzea umeari, baina ez da erreza jakitea edo antzematea haurrak behar duena, horregatik atentzioa jarri behar dugu antzemateko mugimenduaren bitartez erakusten dituzten gauza asko adibidez gatazkak, istiluak... hauek guztiak pistak ematen dizkigulako.

ESKOLA ETA FAMILIAREN ARTEKO ELKARLANA

Biziloren guztiak dira eskolaren funtsa edo bizkar-hezur eta guztien parte-hartzea ezinbestekoa da: familia, haurrak eta bidelagunak. Horregatik, guraso eta bidelagunen arteko konfiantza lantzen da, «haurrek ere ikusteko elkar zaintzen dutela eta ez dela harreman hotz bat». Sintonia bat bezala egon behar da esandako ikaskuntza elementu horien artean, bat ez badu funtzionatzen edo parte hartzen zaila egiten da prozesuan aurrera egitea. Familiek eskolan duten parte-hartzea, zuzena izateaz gain, konpromiso maila handikoa da. Inplikatzen dira, interesatzen dira beraien seme-alaben ikaskuntza prozesuan zer gertatzen den, eta laguntzen dute sinkronizazio bat egotera, zubi bat eta ez apurketa bat eskolan gertatzen denarekin eta etxean gertatzen denarekin.
Hezkuntza ekosistema bat da: familia, gizartea, kultura eta historiari lotuta dago eta hori eragina du irakaskuntza-ikaskuntza prozesuetan.
NATURA:
Espazioen aukeraketan naturaren garrantziari erreparatzen diote, haurrek naturarekin harreman estua eta egunerokoa izan dadin. Natura izatea ikastetxearen parte komeni da, mundua hobeto ulertzeko eta hainbat alderdi lantzeko naturari esker, adibidez ekologiarekiko jarrera positiboa sustatzen da eta horrez gain emozioak, intuizioa, sentikortasuna, eta jakin-mina lantzen dira.

MATERIALAK:

Materialek ezin dute izan ez oso errazak, segituan aspertzen direlako, baina ezta oso zailak ere, frustrazioak eragiten dizkielako horrek. Materialak haurrari egokitua izan behar du eta ahal den neurrian, material ez egituratua erabiltzen saiatzen gara.

ONDORIOAK:
Umearen ongizatea bideratuta egon behar da eta berebiziko garrantzia izan behar du. Bizilore eskola aktiboan haurra ez da eskolan subjektu isolatu bat, bere inguruneko partaide bat baizik. Entzutea, irakasle funtzioan gauza garrantzitsuenetariko bat da, batzutan ez da erraza, baina funtsezkoa da.

Imagine Elephants (bideo forum)

Hasteko, Tonuccik dio haurrak jolasteko eskubidea dutela, hezkuntza izateko eskubidea duten moduan, eta ezin diegula kendu eskubide hori. Beti uste da jolasa txorakeri bat dela, umeak egiten duten zerbait eta garrantzi handirik ez duena, horregatik umeak hazten diren heinean jolas denbora edo jostailuak hasten dira desagertzen zeren heldu izateko garaia iristen denez, jolasa albo batera utzi behar da. Hausnarketa honekin gustatuko litzaidake jolasaren inguruan oker dauden hainbat ideiak edo iritziak haustea.

Ez gara konturatzen haurrak jolasa behar dutela, eta jolasa ez dela dibertitzea bakarrik, jolasean esperimentatzen dutela, ikasten dutela, eta beraien ezagutzak handitzen dituztela, jolasa dibertsio hutsa baino gehiago da eta hori argi izan behar dugu jolasaren ikuskera oker horiek hausteko. Ikuskera oker horiek asko dira, adibidez; inposatzea edo erregulatzea jolasa. Batzuetan ikusten dugu irakasle edo guraso batzuk esaten umeei nola jolastu behar duten edo zertara jolastu behar duten baina hori ez die laguntzen, guztiz kontrakoa. Umeek behar dute jolasteko askatasuna, orduan irakasleen zeregina beraz da jolas espontaneoa bultzatzea, beraien kabuz deskubritzeko eta jakin-mina pizten dien gauzez ikasteko, horretarako helduek alde batera egon behar dira, helduen esku-hartzea ez delako beharrezkoa, ikasten dutenean bakarrik egiten dute.

Alde batetik, hezkuntzan jolasari ez zaio ia garrantzirik ematen, jolasa denbora eta energia galtzeko bidea bakarrik dela pentsatzen da eta normalean gurasoek nahi dutena da beraien semeak ikastea eta bakarrik liburuen bitartez ikasten dutela usten dutenez, beraien semeak esaten dutenean eskolan jolasten ari direla kezkatzen dira.

Jolasari ematen zaion denbora eskoletan bai dela kezkagarria, eta ez bakarrik denbora, leku eta material eskasak daude jolasteko. Pedagogia tradizionalak du errua zeren gutxitzen du jolasaren heziketa-balioa, jarduera ludikoak eta jolasa kontrol eza eta desordena esan nahi duelako eta hori ez dator bat diziplinan eta lanean oinarritutako metodologia horretan. Orduan nola ezin da jolastu eskolan edo ikas orduetan, guraso gehienek apuntatzen diete beraien semeei eskolaz kanpoko ekintzetara, eta horrela pentsatzen dute badaukatela denbora jolasteko eta ondo pasatzeko baina hori ez da jolasa. Ekintza horietan ez dute askatasunik beraien modura jolasteko, heldu batek dagoelako kontrolatzen eta lehen esan dudanez jolasa kontrolatzen bada, ez da jolasa. Orduan kontuan izanda umeek eskolan egoten direla ordu gehienek lanean eta gero joaten direla aktibitateak egitera, ez bada ingelesa, yudo edo futbola izango da... noiz izango dute denbora beraientzat? Nola ikasiko dute beraien kuriositateak zeintzuk diren? Beraien imajinazioa noiz garatuko da? Beraien identitate pertsonala noiz garatuko da? Horrela ezin da jarraitu, irakasleen zeregina eta erantzukizuna izan behar da ariketa ludikoagoak egitea, irakasleak jarduera ludikoen plangintzara zuzendu behar da, haurraren eremu guztien garapen-iturri baitira.

Umeek ez dute izango identitaterik zeren jolasteko edo ikertzeko oportunitateak eskasak direnez, lortuko dena da pertsona oso ondo prestatuak baino identitaterik gabe. Jolasean ikasten dute errespetua, adiskidetasuna, arauak… eta etorkizunean erabilgarriak izango diren hainbat balore, ikasgelan eserita eta irakasle bati entzuten ez dutenak ikasiko.

Nire ustez lehen umeak libreagoak ziren, denbora gehiago zuten beraientzat, jolasteko, huts egiteko, arriskatzeko... hazteko azken finean. Orain gurasoek beti daude gainean, umea ukiezina bezala tratatzen, kontu handiz... eta ez dut esan nahi hori gaizki dagoenik baino ez goi eta ez doi, adibidez lehen guraso batzuk ez zieten ezta kasurik egiten beraien semeei. Bilatu behar dena da tarteko puntua. Umeak zainduta egon behar dira baina ez gehiegi babestuta, horrela huts egiteko oportunitateak izango dute baina noski baietz segurtasunarekin.

Beste aldetik, jolasaren garrantzia behin ulertuta eta nola jolasterakoan umeek ikasten dutela aditzean, erreparatu behar diegu jostailuei, hau da, jolasteko materialari.

Normalean iragarkietan azaltzen diren jostailuak gero eta bitxiagoak dira, eta erosten direnean umeak azkar aspertzen dira. Hori gertatzen da zeren umeak ez dute nahi jostailu bitxiak edo horrelakoak, umeari interesatzen zaizkion jostailuak dira esanahi bat dutenak. Beraiek imajinazioaz baliatzen dira jostailu horri esanahi bat emateko, eta jostailu batek dena eginda badauka, ezin du imajinazioa landu eta aspergarria izaten da.

Jolasteko materialak denborarekin ere aldatu dira teknologiaren agerpenarekin, bideojokoak dira umeek gehien nahi dutena, eta ez diete kasurik egiten beste jostailuei. Guraso batzuk hauek erabiltzen dute haurrarekin ez jolasteko eta pentsatzen dute erabat ludikoak direla, baina haurrari ez badiogu ematen jarraibide batzuk edo erreminta batzuk jokoaren inguruan hausnartzeko, ez dute ezer ez ikasiko, eta orduan bai izan ahal dira kaltegarriak. Nik uste dut haurrarekin egoten bagara eta jarraibide batzuk ematen badiogu hausnartzeko adibidez zer egiten duen bideojokoaren protagonista, zer lortu nahi du, nola edo ahala azkenean erabilgarria izan daitekeela. Baina normalean haurrari ematen zaio mugikorra eta ez diete jaramonik egiten, eta hor dago arazoa.

Halaber, umeek non jolasten duten buruz hausnartzea ere komeni da, eta pentsatzen badugu jolasteko leku batean berehala datorkigu parkea geure burura. Uste dugu parkea dela jolasteko leku aproposena, baina leku horiek ez diete usten umeei askatasuna nahi dutena egiteko. Hainbat gauzaz baliatu ahal dira jolasteko hori egia da, baina menperatuta daude modu batean gauza horiekin. Ume bat agian nahi duena da naturan ikertzea, eta horretarako zelai bat nahikoa da, edo lagunekin korrika egitea eta hori herriko plazan egin ahal da, parkean nola edo ahala kontrolatuta daude espazio jakin batean eta gainera lehen esan dudanez helduek gainean egoten badira are gehiago.

Azkenik, umeari ulertzea ez da hain zaila, bakarrik gogoratu behar dugu gure haurtzaroa eta berehala ulertuko genuke haurren nahiak. Guk haurrak ginenean etxera iritzi nahi genuen jolasteko edo parkera joatea lagunekin jolasteko, ez joatea eskolara zeren bertan aspertzen ginen. Eta zergatik behin hori jakinda ez diegu umeei ulertzen edo saiatzen behintzat, zergatik eskolan jarraitzen dira aspertzen? Gizarte honetan ez delako haurrari kontuan hartzen, haurrak bakarrik dira etorkizunean izango diren helduek eta kito. Ondo prestatuta egon behar dira, eta hazi heinean banandu behar dira haurra bezala identifikatzen dien gauzetatik, jolasa barne. Zorionez pixkanaka pixkanaka haurraren ikuskera aldatuz doa eta haur-etapan haurrak garapen eta ikaskuntza egokia eskuratzea espero da, bizipen zoriontsu eta atseginen bitartez. Gainera gero eta gehiago sustatzen dira jolasaren metodologia berriak, erabat onuragarriak direnak haurrentzat.

Emozioak (tertulia dialogikoa)

EMOCIONES, SENTIMIENTOS E IDENTIDAD PERSONAL Y PROFESIONAL

Irakasle izatea gaur egun asko gutxiesten da, pentsatzen delako lan erraza dela, ez badakizu zer egin horretara sartzen zarela… etab. Beti entzuten dira horrelako gauzak kalean edo zure lagunen artean. Baina oso okertuta daude, hau ez da lan erraza, eta seriotasunez hartu behar da zeren irakasle baten eskuetan dago ume askoren etorkizuna, medikua izango dena, presidentea, musikaria, biologoa, ingenieroa… Irakaslearen ardura da ume horiei balore batzuk irakastea, laguntzea beraien nortasuna eraikitzen eta etorkizun batean izango diren pertsona ezagutzen, bideratzea nahi dutena lortzeko... Irakasleak gizartean zeregin oso garrantzitsua dute, eta hori baloratu behar da.

Baina irakasleak onak izateko, ahalegin batzuk egin behar dute, emozioekin lotuta daudenak, eta azkenean irakasle identitatearekin zerikusia dutenak.

Honako esaldiak atentzioa deitu didate eta bakoitzaren hausnarketa txiki bat egin dut, azkenik ondorio bat ateratzeko.

“Es imposible separar la emoción de las demás actividades importantes de la vida” Emozioengandik ezin gara banandu, egunerokotasunean agertzen dira, gure bizitza emozioz beteta dago, tristura, alaitasuna, haserrea… gizakiok zori onez edo zori txarrez beti mugituko gara emozioen bitartez edo ondorioz. Eta hori noski baietz, lanean agerraraziko da, gainera beste gizakiekin lan egiten baduzu, adibidez umeak, ba are gehiago.

“La emoción forma parte de la cognición” Ezagutza lotuta dago emozioekin. Pertsona arrazional bat izateko biak egon behar dira.

“La salud emocional es crucial para una enseñanza eficaz durante toda la carrera profesional” Azkenean emozioak arrazoinamenduarekin lotuta daude eta orduan emozionalki ondo ez bagaude ezin dugu ikasi edo memoria ondo erabili eta hori gure lanbidean agertzen da.

“Las emociones son indispensables para la toma racional de decisiones” Hartzen ditugun erabakiak emozioz kutsatuta daude.

“Las emociones se controlan y se regulan -> garantizar el funcionamiento eficiente y eficaz” Emozioak kontrolatzen eta erregulatzen badakigu orduan ez dira arazo bat gure bizitzan, baino ezin da ondo irakatsi, harremanak izan haurrekin ez badakigu ondo kontrolatzen, adibidez haserre bazaude egun batean, ezin duzu klase eman haserre, azkenean hori transmitituko diezu haurrei, nire ustez egi behar dena da zure arazoak etxean utzi nahiz eta ez izan erraza eta noski zure emozioak edo sentimenduak jakitea nola kontrolatu, nola eraman, azkenean irakasle izatea ez da batere erraza, pertsonalki esfortzu handiak egin behar dituzu.

“Una visión de la naturaleza humana que ignore la fuerza de las emociones es tristemente miope” Emoziorik gabe jokatzea ez da batere ona, nahiz eta horrela pentsatu hainbat jende, zeren emozioak indar asko dute eta ondo erabiltzen badira oso onuragarriak izan dezakete, batez ere hezkuntzan non umeak denetatik ikasten dute, orduan eredu bezala badute pertsona bat bere emozioak dakiela nola kudeatu eta azaleratzen duela emozio positiboak erabat onuragarria izan ahal da umeentzako. Gainera emozioak baztertzea arriskutsua izan ahal da, enpatia falta izatera iritsi ahal da eta hori ez da komeni.

“Trabajo emocional necesario para estimular a un alumno sin interes” Ez da erraza ikasteko gogorik edo kuriositatea ez duen ikasle bati interesa piztea, horretarako irakaslea inplikatu behar da, eta hori emozionalki lan gogorra izan ahal da, nekea ere. Horregatik hain garrantzitsua da irakasleak inplikatzea ikasleekin, beraien gogoak berpizteko.

“Saber quien es uno, en qué circunstancias enseña y que influye en nuestra docencia es ESENCIAL para la práctica de una profesionalidad apasionada” Azkenean zeure burua ezagutzea, bizitzarako ezinbestekoa da, baina are gehiago lanean, nola erantzuten duzun egoera bakoitzean, nola hobetu ahal duzu… Noski ere, bakoitzak bere egoera pertsonala du, eta orduan hori nahita ez eragina du gure nortasunean, gure izakeran.. eta ezin da guztiz baztertu. Baina bai egin ahal dena da saiatu zure arazoak, kezkak etab.. alde batera utzi klasean sartzen zarenean, zure onena emateko.

“Enseñanza-> trabajo intenso que exige energía física, intelectual y emocional…

para mantener la pasión -> las emociones positivas deben superar a las negativas” Jendea pentsatzen du irakaslea izatea lan erraza dela, bakarik umeak zaintzea eta kito, baina egia da lan gogorra dela, esfortzua, gogoak eta grina presente egon behar direla egunero, emozioak positiboak izan behar direla eta horretarako negatiboak gainditu beharra dago baina, gizakiok normalean negatiboei kasu gehiago egiten diegu, horregatik ez da hain erraza.

“La identidad profesional de los docentes, están asociadas con la materia que enseñan, sus relaciones con los alumnos, sus papeles, y las conexiones entre estos y su vida fuera de la escuela”

2 identidades:

EMPRESARIAL:”eficientes”, “responsables”, aceptan la normativa impuesta Nire ustez identitate “enpresariala” ez da egokiena, ez dagoelako kreatibitaterik, ez irakasteko gogorik, bakarrik begiratzen da ea funtzionatzen duen eta listo, ikasleei alde batera uzten.

ACTIVISTA: “en beneficio del aprendizaje de los alumnos”. CREAR Identitate aktibista hoberena da, zeren kreatibitatea sustatzen du, ikasleari garrantzia ematen zaio eta ez hainbeste emaitzei, helburua da ikasleek gogoekin ikastea gauzak, eta ez gogorik gabe bakarrik nota bat ateratzeko edo.

Emozioak eta nola gestionatzen ditugun hauek, irakasle identitatearekin zerikusia zuzena du. Badirudi gizarte honetan emozioak alde batera uztea ondo dagoela, eta agerraraztea zure emozioak ez dela aproposa batez ere lanean, errobotak bezala jokatu behar dugula.

Baina emozioak zuzenki lotuta daude ezagutzarekin eta arrazoinamenduarekin, emoziorik gabe ezingo genuke pertsona arrazional bezala jokatu. Horregatik emozioak, batez ere positiboak kontuan hartu behar dira, irakasle on bat izateko, eta azkenean pertsona ona izateko.